Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt
Tín ngưỡng “Thờ Mẫu Tam Tứ phủ của người Việt” là tín ngưỡng nội sinh của dân tộc, được cộng đồng người Việt sáng tạo, phát triển và truyền trao, chứa đựng trong đó các giá trị đạo đức văn hoá và giá trị nhân văn. Thông qua đó khơi dậy niềm tin, niềm tự hào dân tộc, lòng yêu quê hương đất nước sâu sắc, sẵn sàng đứng lên bảo vệ Tổ Quốc khi đất nước bị xâm lược.
Với những giá trị to lớn đó, năm 2016, “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ không chỉ tiếp tục khẳng định vai trò, vị trí trong đời sống tinh thần của mỗi người dân, mà còn xác lập giá trị, đóng góp của văn hóa Việt Nam đối với nền văn hóa chung của nhân loại.
Tín ngưỡng “Thờ Mẫu Tam Tứ phủ của người Việt” hay bất kì một tín ngưỡng nào cũng đều bao hàm và mang yếu tố tâm linh, vai trò của tâm linh luôn xuyên suốt trong cả quá trình hình thành và phát triển. Yếu tố tâm linh được thể hiện một cách rõ nét nhất là các “Nghi thức thực hành tín ngưỡng”. Việc gìn giữ nét đẹp tín ngưỡng thờ Mẫu trong đời sống đương đại là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, giúp kịp thời ngăn chặn những biến tướng, bảo đảm chuẩn mực trong thực hành di sản.
Người gìn giữ, lưu truyền giá trị văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt
Sinh ra và lớn lên trên quê hương có bề dày truyền thống cách mạng ở Thanh Hà, Hải Dương, thủ nhang Bảo Ngọc Linh Thủy Điện - Nghệ nhân Nguyễn Thị Bảy đã sớm bén duyên với Thánh Mẫu. Theo thời gian, cái nôi thờ Mẫu đã in sâu vào tâm khảm của bà đồng từ lúc nào không hay.
Nghệ nhân thủ nhang Nguyễn Thị Bảy
Theo chồng ra Quảng Ninh lập nghiệp, trải qua bao khó khăn, cơ duyên gặp được đồng thầy – người có tâm, có đức dẫn dắt bà ra trình đồng mở phủ. Bên cạnh đó, để hiểu sâu hơn nữa về đạo, bà còn tìm tòi đọc nhiều sách và các tài liệu có liên quan đến tín ngường thờ Mẫu. Càng tìm hiểu, bà càng hiếu kỳ về tín ngưỡng tâm linh thờ Mẫu. Cứ thế, bà đồng Nguyễn Thị Bảy đã dành trọn thời gian để phụng sự thánh Mẫu, gìn giữ, phát huy tín ngưỡng thờ Mẫu - nhất là phong tục Hầu đồng.
Với đức tính nhiệt tình, năng động và quyết đoán, qua hơn 9 năm đồng, Bảo Ngọc Linh Điện do nghệ nhân Nguyễn Thị Bảy gây dựng nằm trang nghiêm tại TP. Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh đã trở thành nơi ngưỡng vọng tâm linh của các thanh đồng, đệ tử tín ngưỡng thờ Mẫu. Nhờ đó, bà đã gìn giữ và phát huy những truyền thống thờ Mẫu trong cuộc sống hôm nay để xây dựng quê hương ngày càng phát triển, phát huy hơn nữa những giá trị văn hóa tốt đẹp của địa phương và trong việc bảo tồn nét đẹp tín ngưỡng văn hoá của người Việt ta.
Nghệ nhân Nguyễn Thị Bảy Trương Văn Tuấn, đoan trang trong một số giá hầu
Quá trình tu dưỡng, rèn luyện với sự thành tâm, khát vọng vươn tới cái đẹp cao cả trong tín ngưỡng thờ Mẫu đã trở thành động lực giúp Nghệ nhân Nguyễn Thị Bảy vượt lên khó khăn trong cuộc sống để thành công. Là một thanh đồng có tâm sáng từ thiện nên bất cứ ai gặp khó khăn, cô đều giúp đỡ hết mình. Bà luôn luôn tâm niệm, lấy tâm làm phúc, lấy đức làm trọng, cố gắng giúp những người nghèo khổ, luôn luôn làm từ thiện, ban lộc cha để giúp chữa bệnh cho nam giới…
Mặt khác, bà tích cực tham gia nhiều hoạt động nhân các sự kiện nghi lễ, tại các đền thờ lớn bằng trách nhiệm và lòng tâm huyết nhiệt thành với cộng đồng. Có nhiều đóng góp, ủng hộ trong các chương trình từ thiện, phong trào nhân đạo, từ thiện, an sinh xã hội, đơn giản chỉ bằng cái tâm, chia sẻ cho những người còn khó khăn, khổ sở hơn mình.
Nghệ nhân Nguyễn Thị Bảy đã được trao chứng nhận có cống hiến xuất sắc trong gìn giữ phát huy giá trị văn hóa tín ngưỡng Thờ Mẫu
Trong suốt quá trình hoạt động, cống hiến, tuy gặt hái được nhiều thành công nhưng Nghệ nhân thủ nhang Nguyễn Thị Bảy không khỏi băn khoăn, trăn trở. Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt là nét đẹp văn hóa cộng đồng tiêu biểu. Tuy nhiên, hiện nay, cùng với sự xô bồ của đời sống, nhiều người tham gia thực hành tín ngưỡng với động cơ, mục đích không tốt nhằm trục lợi. Điều đó đã phần nào làm ảnh hưởng tới giá trị của di sản.
Trước thực trạng đó, bản thân bà luôn nhận thức được vai trò của mình là người đồng thầy, phải có trách nhiệm hơn nữa. “Luôn dìu dắt, truyền tải, hướng dẫn và truyền dạy cho các đệ tử con hương của mình. Mặc dù tuổi tác ngày một cao nhưng ý chí của mình thì không để cho già được, phải phấn đấu dạy bảo cho các thế hệ về sau” – Bà Bảy cho biết.
Với những cống hiến, đóng góp của mình trong việc lưu giữ và phát huy nét đẹp văn hóa thờ Mẫu, vừa qua, Nghệ nhân thủ nhang Bảo Ngọc Linh Thủy Điện đã được trao tặng chứng nhận Đã có cống hiến xuất sắc trong gìn giữ phát huy di sản văn hóa tín ngưỡng Thờ Mẫu. Đây như động lực để tiếp thêm sức mạnh cho nghệ nhân thủ nhang Nguyễn Thị Bảy tiếp tục gìn giữ, phát huy, lưu truyền những giá trị văn hóa tích cực của người Việt chúng ta giai đoạn tiếp theo.
