Nét đẹp dân tộc - Tín ngưỡng thờ Mẫu

Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt với nghi lễ hầu đồng là hình thức diễn xướng tâm linh thường diễn ra ở các điện, đền, phủ. Trong đó, hầu đồng là nghi lễ nhập hồn nhiều lần của các vị thánh vào thân xác thanh đồng để cầu mong những nhu cầu của cuộc sống hiện thực như sức khỏe, tiền tài, hạnh phúc… Qua nghi lễ hầu đồng, chúng ta sẽ hiểu biết được trang phục, cách sinh hoạt của cha ông xưa, được chiêm ngưỡng sự hiện thân của các thần linh đã được “lịch sử hóa” với những chiến công, phong cách rất riêng của từng nhân vật. Đây là một bộ sưu tập lịch sử và văn hóa vô cùng phong phú và sinh động, một “bảo tàng sống” của văn hóa Việt Nam.

Nghi lễ hầu đồng trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt

Tục thờ Thánh Mẫu ở Việt Nam từ lâu đã trở thành một nét đẹp văn hóa trong tín ngưỡng của người Việt. Thờ Mẫu là tín ngưỡng thuần Việt có từ lâu đời, là một hình thức thờ cúng người Mẹ hóa thân ở các miền trời, sông nước, rừng núi được hình thành trên nền tảng tín ngưỡng thờ Nữ thần. Tín ngưỡng thờ Mẫu hướng đến cuộc sống thực tại của con người với ước vọng tài lộc, sức khỏe là một nhu cầu trong đời sống tâm linh của người Việt. Mẫu luôn dạy phải lấy hiếu đạo làm đầu. Bên cạnh đó, tín ngưỡng thờ Mẫu thể hiện sự hiếu kính với các bậc tổ tiên, đề cao lòng tự hào dân tộc.

Với những giá trị văn hóa, tín ngưỡng tâm linh đặc sắc, di sản “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt” được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Kể từ đó đến nay, di sản này đã khẳng định sức sống bền vững, có sức lan tỏa mạnh thông qua nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị của cộng đồng.

Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt được vinh danh trong danh sách các di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại không chỉ tồn tại ở nghi thức chính hầu đồng mà đó là cả hệ thống thực hành tín ngưỡng bao gồm rất nhiều yếu tố văn hóa dân gian như trang phục, vũ đạo (múa thiêng),hát văn, lễ hội dân gian, các nghi thức trong việc thờ mẫu.

Kim Ngân - Cô đồng xinh đẹp với tâm huyết lưu giữ tín ngưỡng Thờ Mẫu

Sinh ra tại mảnh đất Tổ Phú Thọ, hiện đang sinh sống tại Thủ đô Hà Nội, Nghệ nhân Thủ nhang Vũ Thị Kim Ngân – Cô đồng trẻ, xinh đẹp với một lòng phụng sự Phật Thánh, luôn tâm huyết trong việc bảo tồn và phát huy di sản tín ngưỡng Thờ Mẫu của của dân tộc.

Nghệ nhân Thủ nhang Vũ Thị Kim Ngân – Cô đồng trẻ với mong muốn gìn giữ di sản văn hóa Thờ Mẫu của người Việt

Trò chuyện với chúng tôi, cô tâm sự: “Mặc dù mới bén duyên với đồng, song số trời đã định mình phải phụng sự Phật Thánh do vậy mình phải làm bằng cái Tâm trong sáng. Mẫu dạy con người luôn phải sống hướng thiện, làm điều nhân nghĩa, biết đối nhân xử thế, thờ phụng ông bà tổ tiên, biết ơn những người có công với dân với nước.”

Chính vì thế, cô đồng trẻ Vũ Thị Kim Ngân đã không quản khó khăn, vất vả, không ngừng tìm tòi, nghiên cứu để làm sao thực hành tín ngưỡng Thờ Mẫu của dân tộc cho đúng. Cô luôn tận tâm làm sao để mỗi giá hầu thể hiện được khí thế hào hùng, nghiêm trang, oai phong lẫm liệt trong các giá hầu Thánh nam. Với các giá Thánh nữ thì lại phải thể hiện được sự nhẹ nhàng, khéo léo, tinh tế…

Nghệ nhân Kim Ngân đoan trang trong một số giá hầu

Cô cho rằng, hầu Thánh cần nhất tâm, đặc biệt trong cung cách hầu Thánh phải tuân theo lề lối truyền thống và tiếp thu những cái mới một cách có chọn lọc không nên xô bồ quá khiến cho những lớp thế hệ thanh đồng đạo quan cha ông đi trước cảm thấy không hài lòng. Hiện nay thanh đồng Kim Ngân là thủ nhang Điện Thiên Long Vũ Linh Từ. Cô đã được trao tặng chứng nhận Nghệ nhân có đóng góp tích cực vào hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa thờ Mẫu.  

Nghệ nhân Kim Ngân đã được trao chứng nhận có cống hiến xuất sắc trong gìn giữ phát huy giá trị văn hóa tín ngưỡng Thờ Mẫu

Khi được hỏi về tâm nguyện, mong muốn của mình, Nghệ nhân Thủ nhang Vũ Thị Kim Ngân có một tâm nguyện duy nhất là làm sao bảo tồn và phát huy được những giá trị tốt đẹp từ ngàn xưa để lại trong thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu.

Trước thực trạng hiện nay một số ít thanh đồng “dựa bóng Thánh đánh tiếng người trần” để kiếm lợi, cô đồng trẻ Kim Ngân mong muốn được góp sức nhỏ bé của mình trong việc bảo tồn và nối nghiệp đạo Mẫu cổ xưa, đưa nét đẹp trong hầu đồng đến với đông đảo các bạn trẻ trên khắp đất nước Việt Nam. Cô cũng hi vọng sẽ có thêm nhiều những diễn đàn, hội bảo về bảo tồn thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu để những người thực hành nghi lễ hiểu và bảo tồn được những nét đẹp cổ xưa trong thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu.