Mới đây, một bộ trang sức của Vương Phi thời Chúa Nguyễn đã được tìm thấy ở cố đô Huế. Bộ trang sức gồm có phiến bác sơn, trâm phượng, trâm hoa và vòng tay; tất cả đều làm từ vàng, bạc, gắn đá quý với các đường nét được chạm khắc rất tinh xảo và sang trọng.

Vào thời chúa Nguyễn, Vàng và nghề kim hoàn được chú trọng phát triển mạnh mẽ, kỹ thuật “đậu” vàng của nghệ nhân được nhận đánh giá là đỉnh cao với khả năng kéo vàng thành sợi mảnh như tơ, chỉ 0,1mm. Do đó, không quá ngạc nhiên khi những cổ vật này dù đã tồn tại gần hơn một thế kỷ nhưng vẫn giữ được bản sắc và giá trị riêng.

Theo ông Vũ Kim Lộc (Nhà sưu tầm và nghiên cứu cổ vật) thì đây là bộ trang sức của một bà phi đời chúa Nguyễn Phúc Khoát (1714 - 1765) trị vì Đàng Trong.  

Đầu tiên là chiếc bác sơn bằng vàng trang trí trên mũ của vương phi. Chiếc bác sơn này dài 18,5cm, nặng 42g, chất liệu vàng mỏng, trên bề mặt được chạm lộng hình tản vân và văn thủy ba cùng 3 hình chim phượng và 3 cụm hoa lá được thể hiện rất tinh xảo.

Dựa trên bố cục, trên chiếc bác sơn này rất có thể đã bị thất lạc 1 cụm hoa lá ở vị trí ngoài cùng bên phải cùng các viên đá, trân châu quý gắn ở hàng lỗ bên dưới.

Chiếc bác sơn bằng vàng trên chiếc mũ của hoàng hậu, vương phi

Hình chim phượng bằng vàng gắn trên bác sơn 

Tiếp theo là bộ trâm 12 chiếc với chiều dài từ 9,4cm - 12cm có kiểu dáng như những cánh hoa. Phần đầu trâm là một cụm hoa với tạo hình giống những bông hoa mai hoặc hoa cúc vàng tinh tế, tô điểm thêm bởi các viên đá quý màu ngọc bích. Và phần đuôi của những chiếc trâm này được làm bằng bạc.

Chiếc trâm hoa mai của vương phi

Chiếc trâm hoa cúc rất tinh tế

Nổi bật trong bộ trang sức này là chiếc trâm hình chim phượng, được chế tác rất cầu kỳ và tinh xảo từ vàng với kích thước chiều dài lên tới 14,25cm và nặng 15g. Phần đầu trâm thể hiện hình chim phượng đang ngậm một dây tua có chiếc đèn lồng bên dưới. Thân trâm tạo hình theo thân và đuôi của chim phượng với hai nhánh được uốn cong nhẹ ở phần đuôi.

Chiếc trâm phượng cầu kỳ và tinh xảo

Và hiện vật cuối cùng trong bộ trang sức này là hai chiếc vòng tay. Một trong số bộ 2 vòng này là chiếc vòng tròn với phần thân được đúc rỗng, bề mặt chứa 16 lỗ tròn chứa hạt pha lê, đá quý và các cánh hoa được chạm khắc tỉ mẩn xen kẽ. Chiếc vòng này có đường kính gần 7cm với trọng lượng 20g.

Chiếc vòng tay của Vương Phi

Đồ án lưỡng long trên vòng tay Vương Phi

Hạt pha lê khảm trên vòng tay Vương Phi

Trên đây là những món trang sức tiêu biểu của Vương Phi thời Chúa Nguyễn hiện đang được lưu giữ và trưng bày trong viện bảo tàng Bảo Vật Nhà Nguyễn. Để tìm hiểu nhiều hơn nữa về những nét đặc sắc của văn hóa truyền thống cũng như hiện đại của các vùng miền, địa phương của Việt Nam, đừng ngần ngại ghé thăm Tạp chí Văn hóa Xã hội mỗi ngày!