Thần tích Cô Bé Tân An

Theo sử chép, cuối đời Lê (1740- 1786),các châu Thủy Vĩ, Văn Bàn và nhiều nơi khác thuộc phủ Quy Hòa luôn bị giặc Tàu tràn sang cướp phá.

Trước tình hình đó, Triều đình cử danh tướng tên là Nguyễn Hoàng Bảy đưa quân đội tiến dọc sông Thao, đánh đuổi giặc cỏ, giải phóng Khau Bàn và xây dựng Bảo Hà thành căn cứ địa lớn. Tương truyền rằng, khi lên trấn ải vùng này, tướng quân họ Nguyễn đã mang theo con gái là Nguyễn Hoàng Bà Xa cùng đi.

Trong cuộc kháng chiến đánh giặc giữ vùng biên cương, Nguyễn Hoàng Bà Xa luôn là cánh tay đắc lực, sát cánh cùng cha đánh đuổi quân giặc. Bà còn chiêu dụ các thổ ty, tộc trưởng, luyện binh sĩ, rèn rũa khí giới, dự trữ lương thảo, chữa bệnh cho dân nghèo…

Sau khi chiến thắng giặc, bà lại cùng dân khai khẩn đất hoang, khai mỏ, để xây dựng quê hương giàu đẹp.

Bà là người yêu nước thương dân, nên sau khi mất ” Hương thơm còn lẫy lừng ánh hòa quang sáng tỏ muôn nơi”.

Nhân dân trong vùng đã lập đền thờ để tưởng nhớ công lao to lớn của bà.

Nguyễn Hoàng Bà Xa còn được gọi là cô Tân An hay cô Bảy Tân An, hầu cận quan Hoàng Bảy chứ không phải là cô Bảy trong Tứ phủ Thánh Cô. Vì thế Cô Bảy Tân An còn được coi là Cô Bé Thượng Ngàn (một trong hóa thân của Cô Bé Thượng Ngàn).

Đền thờ Cô Bé Tân An

Đền Cô Tân An tọa lạc ở xã Tân An, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. Đền Cô đối diện với đền Bảo Hà thờ Quan Hoàng Bảy qua dòng sông, 2 đền có chung một Ban Quản lý và đều được tổ chức chung một lễ hội.

Ngày tiệc Cô Bé Tân An vào ngày 17 tháng 1 âm lịch hàng năm.

Bản văn Cô Bé Tân An

Đất Tân An địa linh chung tú

Châu Văn Bàn cảnh thú sơn trang

Non xanh nước biếc trăng ngàn

Thỉnh mời Cô Bé Tân An ngự về

Thú non tiên bốn bề sông núi

Dấu sơn hà tụ hội khí thiêng

Tân An cổ tích lưu truyền Tiếng thơm

Cô Bé khắp miền gần xa

Có phen chơi Bảo Hà Trái Hút

Dạo tiếng đàn thánh thót nhặt khoan

Chiềng Ken, Tân Thượng, Tân An

Nậm Tha, Nậm Rạng, Làng Giàng, Khánh Yên

Ngàn núi đá nọ miền sơn thuỷ

Ngôi đền thờ tú khí danh lam

Trăm hoa đua nở trên ngàn

Mẫu đơn đua sắc phong lan khoe màu

Bầy chim non bên lầu ríu rít

Cảnh rừng chiều mờ mịt sương giăng

Non xa thấp thoáng bóng trăng

Ngàn mây lấp ló cung Hằng nhởn nhơ

Dưới suối khe lững lờ nước chảy

Ông hổ gầm vang dậy sơn lâm

Nhớ xưa có giặc ngoại xâm

Nữ trung anh kiệt dẹp quân bạo tàn

Danh thắng tích Tân An thiên cổ

Dẫu biến dời vẫn tỏ sử xanh

Thượng ngàn ghi dấu oai linh

Chữ tâm ẩn hiện phân minh tỏ tường

Chữ trung hiếu cương thường gìn giữ

Nghiệp tham sân tân khổ còn đâu

Chữ tâm linh ứng nhiệm mầu

Cải tà quy chính trước sau mới là

Khắp bốn phương gần xa nô nức

Chư thanh đồng đệ tử con nhang

Đèn hương võng tía quạt vàng

Thỉnh mời cô bé đào đàn chứng minh

Nay đệ tử văn trình tấu đối

Dốc lòng thành sám hối cửa thiêng

Thỉnh Cô trắc giáng bản đền

Khuông phù đệ tử thiên niên thọ trường

Phép linh ứng ra tay tế độ

Nguyện vì đời cứu khổ độ mê.