Là một trong ba lễ hội lớn nhất ở miền Bắc, ngay từ những ngày đầu năm mới người dân đã nô nức đổ về Tây Thiên, trước là thắp hương tưởng nhớ Quốc mẫu, cầu mong được Quốc Mẫu che chở, sau là du xuân xem hội và thưởng ngoạn danh thắng.
Giới thiệu về Tục thờ Quốc mẫu Tây Thiên
Đền thờ Quốc mẫu Tây Thiên (còn gọi là đền Thượng) nằm ở thôn Sơn Đình, xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. Nơi đây thờ Quốc mẫu Lăng Thị Tiêu - người được vua Hùng Vương thứ VII lập làm chính phi.
Tương truyền, Quốc Mẫu được sinh ra từ khí thiêng của ngọn Tam Đảo thôn Đông Lộ - xã Đại Đình, Quốc mẫu kết duyên cùng Hùng Chiêu Vương thứ 7 và là người có công giúp vua đánh giặc xâm lược, mở mang bờ cõi, dạy dân trồng lúa nước và giữ lửa. Xong việc lớn, không màng danh lợi, Quốc mẫu trở về nơi sinh ra mình và hóa tại đây.
Cổng Khu di tích Quốc Mẫu - Tây Thiên
Sự tích về Quốc mẫu lưu truyền trong dân gian, từ đời nọ sang đời kia. Đền thờ Quốc Mẫu trên đỉnh núi Tây Thiên không rõ đã có tự bao giờ. Theo thông tin từ chính sử ghi lại: Các triều đại phong kiến Việt Nam cường thịnh, từ Đinh, Lý, Trần, Lê,… đều phong tặng Quốc mẫu nhiều danh hiệu cao quý để tỏ lòng kính trọng.
Đền Quốc mẫu Tây Thiên
Từ đó, hằng năm các quan đại thần cùng nhân nhân bốn mùa hương khói. Đến nay, tục thờ Quốc mẫu Tây Thiên đã trở thành một biểu tượng văn hóa, là di sản mang giá trị về lịch sử, văn hóa, thể hiện truyền thống yêu nước, đoàn kết chống giặc ngoại xâm của dân tộc.
Quốc mẫu Tây Thiên khai hội ngày 15/2
Lễ hội Tây Thiên được diễn ra vào ngày 15 tháng 2 âm lịch (tức ngày 16/3/2022). Đây là một lễ hội quan trọng nhất của Vĩnh Phúc và kéo dài trong nhiều ngày. Do đó, công tác chuẩn bị được chính quyền và người dân địa phương chuẩn bị kỹ lưỡng từ tháng 11 cho tới khoảng đầu tháng 2 (âm lịch) năm sau.
Đoàn tế của xã gồm khoảng 30 người, trong đó có một vị chủ tế, ba vị bồi tế, hai xướng tế, một người đánh chuông, một người đánh trống và phường bát âm, những thành viên còn lại mỗi người mỗi việc, cùng đóng góp các lễ vật và sắp xếp công việc trong những ngày lễ. Vị chủ tế có vai trò đặc biệt quan trọng do đó người được chọn lựa phải là bậc cao niên khỏe mạnh, gia đình song toàn và đông đúc.
Để đến được Khu di tích Quốc mẫu Tây Thiên bạn cần lội qua 9 con suối nhỏ và 10 con dốc
Các công việc chuẩn bị cho lễ tế cần hoàn tất trước ngày 15. Theo nghi lễ, đúng sáng ngày 15/2 (âm lịch),tất cả 14 xóm thuộc xã Đại Đình tiến hành rước Thánh Mẫu từ đền Mẫu Sinh ra chùa Ngò rồi về đền Thõng.
Lễ vật dâng cúng có xôi, gà, lợn quay, hoa quả, bánh giầy, chè lam, xôi đen và thịt chua của người Sán Dìu. Và để hồi tưởng ngày chiến thắng của Thánh Mẫu cùng nghĩa quân, toàn bộ thức ăn trong mâm lễ đều được đựng bằng lá cây rừng.
Tục thờ Mẫu ở Tây Thiên là yếu tố cốt lõi tạo nên một không gian văn hóa tâm linh
Lễ hội được chia thành phần lễ và phần hội. Trong phần lễ sẽ có các hoạt động như: Lễ cáo, lễ rước kiệu, lễ dâng hương Quốc mẫu tại đền Thỏng, lễ dân hương tại chùa Thượng, đền Thượng và lễ tạ.
Phần hội là các hoạt động thể thao, các trò chơi dân gian tiêu biểu của dân tộc được tái hiện tại đây như trò chơi cờ tướng, nhảy bao bố, vật dân tộc, hội thi làm bánh chưng gù, bánh gio, bánh dày, thi nấu cơm, cuộc thi đấu bóng chuyền nam, nữ toàn tỉnh, hội trại văn hóa các xã, thị trấn; các buổi giao lưu văn nghệ quần chúng,….
Để chuẩn bị cho việc tiếp đón du khách tới tham quan, chiêm bái, Ban Quản lý khu Di tích danh thắng Tây Thiên đã lên kế hoạch triển khai đồng bộ cùng các biện pháp du lịch tốt nhất để đảm bảo an toàn trong phòng chống dịch bệnh Covid-19.
